EN
FR
BỆNH ĐẠO ÔN - TRIỆU CHỨNG GÂY HẠI
BỆNH ĐẠO ÔN - TRIỆU CHỨNG GÂY HẠI
Bệnh đạo ôn hay còn gọi là bệnh cháy lá lúa (blast disease) là bệnh quan trọng bậc nhất Đồng bằng sông Cửu Long. Bệnh có mặt ở các vùng trồng lúa khắp Việt Nam và gây nhiều thiệt hại cũng như tốn kém cho nông dân.
I. CÁCH NHẬN DIỆN BỆNH ĐẠO ÔN
- Bệnh đạo ôn gây hại trên lá, cổ lá, cổ gié, nhánh của gié lúa và cả trên cuốn hạt.
I.1 Triệu chứng đạo ôn trên lá
- Triệu chứng điển hình là vết bệnh có hình bầu dục hai đầu kéo dài ra dọc theo thân lá, màu nâu, tâm trắng xám, giống hình con mắt (Hình 1.1)
- Vết bệnh bắt đầu từ một vết nhỏ có màu trắng khi đưa lên ánh sáng (hình 1.2)
- Vết bệnh tiến dần thành một chấm màu nâu nhỏ như đầu kim (hình 1.3)
- Sau đó phát triển dần thành vết bệnh điển hình. Vết bệnh điển hình tiếp tục lan lớn ra và liên kết với các vết bệnh gần đó tạo thành một phần lá ngả màu nâu (hình 1.4)
- Phát triển hơn nửa vết bệnh làm phần lá bị cháy khô. Trên phần lá cháy khô vẫn còn vết tích của các vết bệnh ban đầu, với các tâm trắng xám
- Bệnh gây hại nặng sẽ làm chết cả bụi lúa (hình 1.5). Nhìn từ xa thấy trên ruộng có những lõm lúa cháy nâu và chết lụn mà nông dân thường gọi là lúa bị "sụp mặt" (hinh 1.6)
- Vết bệnh đang phát triển là vết bệnh có dạng thấm nước (hình 1.7). hoặc vết bệnh đang sinh bào tử (hình 1.8). Khi phun thuốc trị bệnh có hiệu quả vết bệnh trở nên khô mặt (hình 1.9).
I.2 Triệu chứng đạo ôn cổ lá
- Trên một số giống nhiễm đạo ôn cổ lá và khi gặp thời tiết thuận lợi, nấm bệnh đạo ôn tấn công cổ lá lúa tạo ra vết màu nâu nơi cổ lá làm lá gãy gục (hinh 2.1)
- Sau vài ngày lá lúa bị cháy khô. Để tạo ra triệu chứng đạo ôn cổ lá, trên lá lúa có vết bệnh đang sinh bào tử và có giọt nước lăn qua vết bệnh xuống đọng lại ở cổ lá. Nếu lá lúa không có vết bệnh thì không có đạo ôn cổ lá (hình 2.2)
- Điều kiện để triệu chứng đạo ôn cổ lá xuất hiện là giống lúa mẫn cảm với đạo ôn cổ lá, trên lá có vết bệnh đạo ôn và có mưa đêm nhẹ hoặc có sương mù dày về đêm
I.3 Triệu chứng đạo ôn cổ gié
- Đạo ôn cổ gié còn gọi lá đạo ôn cổ bông. Khi lúa trổ bông, nấm bệnh đạo ôn tấn công vào cổ của gié lúa gây ra triệu chứng đạo ôn cổ gié. ở đốt của cổ gié lúa hoặc ở cuống của cổ gié có vết bệnh màu nâu hoặc nâu xám hoặc nâu xanh (hình 3.1).
- Nếu đốm bệnh xuất hiện sớm, ngay sau khi trổ bông, thì bông lúa bị lép trắng cả gié lúa, còn gọi là triệu chứng bông bạc (hình 3.2)
- Để phân biệt triệu chứng bông bạc do bệnh đạo ôn hay do sâu đục thân gây ra thì nắm gié lúa kéo mạnh lên, nếu gié lúa không tụt ra khỏi chồi lúa và ở cổ gié có đốm nâu, thì là đạo ôn cổ gié. Trường hợp vết bệnh xuất hiện muộn hơn, gié lúa bị lép hoặc bị lững cả gié. Trường hợp nấm bệnh tấn công cổ gié muộn hơn vào lúc hạt lúa đã nặng hạt thì cả gié lúa gãy đổ xuống còn gọi là " lúa gãy cổ" (hình 3.3 và hình 3.4)
I. 4 Triệu chứng đạo ôn nhánh gié
- Sau khi gié lúa cuối xuống, còn gọi là cong trái me, nấm bệnh đạo ôn tấn công, lên các nhánh nhỏ của gié lúa làm lững hạt (hạt lúa không no tròn) (hình 4.1 và hình 4.2)
I. 5 Ttriệu chứng đạo ôn cuống hạt
Nấm bệnh đạo ôn còn tấn công lên cuống hạt vào giai đoạn cong trái me trở về sau, làm lững hạt và là nguyên nhân quan trọng làm hạt bị rụng nhiều khi thu hoạch (nông dân gọi là muối hạt) (hình 5.1)
