EN
FR
BỆNH ĐỐM VẰN TRÊN LÚA
BỆNH ĐỐM VẰN TRÊN LÚA
Bệnh đốm vằn còn được gọi là bệnh khô vằn
1. Cách nhận diện bệnh đốm vằn
- Bệnh đốm vằn gây hại trên bẹ, trên lá và cả trên gié lúa
- Trên bẹ lúa, lúc đầu vết bệnh có hình bầu dục đến trái xoan, dài khoảng 1 cm và có màu xanh xám. Sau đó vết bệnh lớn dần, dài 2 đến 3 cm và biến dần thành hình dạng không đồng đều. Tâm của vết bệnh có màu trắng xám, viền chung quanh màu nâu (hình 1.1). Vết bệnh lan dần theo chiều dọc của cây lúa theo hướng tiến dần lên phía trên ngọn của cây lúa. Kích thước vết bệnh và màu sắc của vết bệnh thay đổi tùy thuộc vào điều kiện thời tiết. Trong điều kiện thời tiết ẩm ướt, vết bệnh lan rất nhanh và có sợi nấm mọc ra trên vết bệnh (hình 1.2). Vào buổi sáng sớm, nếu quan sát kỹ sẽ thấy sợi nấm mảnh mai mọc ra từ vết bệnh, dài đến vài cm, và có thể xâm nhập vào bẹ lúa lân cận khi tiếp xúc được.
- Vết bệnh có thể lan lên lá lúa và tạo thành vết bệnh trên lá (hình 1.3). Sự tiếp xúc giữa lá lúa bệnh hoặc lá cỏ có vết bệnh với lá lúa khỏe có thể làm lây lan bệnh sang lá khỏe.
- Nhiều hạch nấm được hình thành trên vết bệnh hoặc bênh cạnh vết bệnh. Các hạch nấm này rất dễ rơi xuống nước ruộng (hình 1.4). Hạch nấm là bộ phận lưu tồn và lây lan của bệnh đốm vằn.
2. Tác nhân gây bệnh
- Tác nhân gây bệnh đốm vằn là nấm Rhizoctonia solani (tên ở giai đoạn sinh sản vô tính). Ở giai đoạn sinh sản hữu tính, nấm có tên là Thinatephorus cucumeris, thuộc lớp nấm đãm.
- Giai đoạn sinh sản vô tính là giai đoạn thường gặp ngoài đồng ruộng và ở giai đoạn này nấm gây bệnh đốm vằn chỉ sinh ra hạch nấm.
3. Ký chủ của nấm gây bệnh đốm vằn
- Nấm R. solani là nấm đa ký chủ, tức là có khả năng ký sinh gây hại cho rất nhiều loại cây. Bênh cạnh cây lúa, nấm có thể gây bệnh cho hầu hết các loại cây trồng, hầu hết các loại cỏ dại và cả trên các loại cây rừng.
4. Sự lây lan, xâm nhiễm và gây bệnh
- Bệnh đốm vằn lây lan bởi lan bởi hạch nấm hoặc lây lan từ rơm rạ mắc bệnh và từ cỏ dại có bệnh ở ven bờ ruộng
- Hạch nấm là bộ phận xâm nhiễm chính của nấm R. Solani vào cây lúa. Hạch nấm sinh ra từ vết bệnh ở bẹ lúa hoặc ở lá lúa, nhanh chóng rơi xuống nước ruộng và nổi trên mặt nước.
- Trường hợp ruộng không có nước (lúa thu hoạch), hạch nấm rơi trên mặt đất. sẽ lưu tồn (tồn tại) trong đất ruộng trong thời gian nhiều tháng. Trong điều kiện khô ráo và nhiệt độ phòng, hạch nấm có thể sống sót đến 20 tháng. Như vậy, sau một vụ lúa có bệnh đốm vằn sẽ có nhiều hạch nấm rơi trên mặt đất và sẽ là nguồn lây bệnh cho vụ lúa sau.
- Rơm rạ có mang bệnh đốm vằn rơi vương vải trên đất ruộng cũng là nguồn gây bệnh cho vụ sau.
- Cỏ dại ven bờ ruộng và các lá lúa bị nhiễm bệnh đốm vằn khi tiếp xúc với các lá lúa khác cũng có thể gây bệnh cho lá lúa khỏe.
3. Ảnh hưởng của điều kiện ngoại cảnh
- Bệnh đốm vằn chịu ảnh hưởng của điều kiện ngoại cảnh. Các yếu tố ảnh hưởng quan trọng gồm: ẩm độ tương đối của không khí, nhiệt độ và hàm lượng phân đạm bón cho lúa.
4. Quản lý bệnh đốm vằn
a) Ngừa bệnh
- Chọn các giống lúa ít nhiễm bệnh đốm vằn. Làm đất kỹ để chôn vùi rơm rạ có bệnh và hạch nấm xuống sâu trong đất, giúp giảm cơ hội để hạch nấm và rơm rạ có bệnh tiếp xúc với lúa mới gieo sạ, sẽ giảm thiệt hại do bệnh đốm vằn gây ra. (Hạch nấm và rơm rạ có bệnh chỉ khi nào nổi trên mặt nước và tiếp xúc với bẹ lúa mới xâm nhiễm gây bệnh được).
- Sạ với mật độ vừa phải, không bón phân đạm quá dư thừa, làm sạch cỏ bờ sau khi thu hoạch lúa.
b) Trị bệnh
- Có nhiều loại thuốc có hiệu quả cao với bệnh đốm vằn, như Anviv Nhật của Cty Agri Bảo Mộc
